Czym jest nawrotowy i zaawansowany rak piersi i jak go leczyć?

Streszczenie artykułu eksperckiego (pełna treść znajduje się poniżej)

Do nawrotu raka piersi po leczeniu radykalnym dochodzi u ok, 30-40 % pacjentek. Nawrót raka piersi może wystąpić w postaci wznowy miejscowej, lokalnej lub choroby przerzutowej, czyli zlokalizowanej w innych narządach. Dzieje się tak dlatego, że niekiedy komórki nowotworowe mogą przetrwać zastosowane wcześniej leczenie radykalne. Okres pierwszych 5 lat po leczeniu uznawany jest za czas największego ryzyka nawrotu raka piersi. Nawrót miejscowy raka piersi może pojawić się w okolicy blizny pooperacyjnej lub w jej sąsiedztwie tkankach miękkich czy regionalnych węzłach chłonnych. Zaawansowany rak piersi to postać, kiedy pojawiają się przerzuty odległe. Każdorazowo, kiedy lekarz onkolog podejrzewa nawrót choroby nowotworowej zleca szereg badań obrazowych jak USG i mammografię, RTG, tomografię komputerową, scyntygrafię kości oraz biopsję podejrzanej zmiany celem weryfikacji histopatologicznej. W przypadku raka miejscowo zaawansowanego można ponownie zastosować leczenie operacyjne, radioterapię czy leczenie systemowe.  Jeśli dojdzie do rozsiewu choroby nowotworowej stosuje się leczenie systemowe, które ma na celu zmniejszenie wielkości przerzutów, bądź zatrzymanie procesu nowotworowego. W terapii hormonozależnego raka piersi w pierwszej kolejności stosuje się hormonoterapię w połączeniu z inhibitorami CDK4/6. Rak piersi HER2 – dodatni to postać nowotworu, w którym stosuje się chemioterapię w połączeniu z terapią anty- HER2. W tzw. potrójnie ujemnym raku piersi (TNBC) w większości przypadków leczeniem z wyboru jest chemioterapia. Obecnie trwają intensywne badania nad skutecznością immunoterapii w tej grupie chorych skutkujące rejestracją niektórych z nich. Ponieważ zaawansowany rak piersi to choroba przewlekła każda pacjentka powinna dążyć do zachowania dobrej jakości swojego życia nie rezygnując z pracy zawodowej i hobby.

Rak piersi jest najczęstszym nowotworem występującym u kobiet. U około 30-40% pacjentek dochodzi do nawrotu choroby pod postacią wznowy miejscowej bądź choroby przerzutowej. Nawrotowy rak piersi jest to rak piersi, który pojawia się po pierwotnym leczeniu o charakterze radykalnym, czyli z intencją wyleczenia z choroby nowotworowej. Leczenie radykalne ma za zadanie zniszczyć wszystkie komórki rakowe obecne w organizmie osoby chorej. Niestety czasami niektóre komórki rakowe są w stanie przetrwać zastosowane leczenie i dać w odległym czasie nawrót raka piersi, czy to pod postacią miejscową czy odległych przerzutów (rak zaawansowany). Nie jesteśmy w stanie przewidzieć, kiedy dojdzie do nawrotu choroby, dlatego często, o ile to możliwe, stosujemy leczenie tzw. uzupełniające oraz prowadzimy nadzór onkologiczny nad chorymi przez okres przynajmniej 5 lat. Jest to czas, jak pokazują badania, największego ryzyka nawrotu choroby nowotworowej. Z czasem ryzyko to maleje. Stosowane leczenie w chorobie nawrotowej ma na celu jak najdłuższą kontrolę nad dalszym rozwojem choroby.

Nawrotowy rak piersi

Nawrotowy rak piersi jest to ponowne pojawienie się raka w tej samej piersi bądź w ścianie klatki piersiowej, po tak zwanym okresie wyleczenia z choroby nowotworowej, kiedy to komórki nowotworowe, które przetrwały leczenie pozostają niewykrywalne. W trakcie leczenia radykalnego, czyli zastosowania chemio- lub hormonoterapii w skojarzeniu z zabiegiem operacyjnym oraz uzupełniającą radioterapią, mogą pozostać w organizmie pacjenta pojedyncze komórki nowotworowe, które spowodują miejscowy nawrót choroby lub powstanie przerzutów. Nawrót raka piersi może wystąpić pod postacią miejscową, lokalną bądź przerzutową, czyli zlokalizowaną w innych, odległych narządach. Rak piersi, który nawrócił w postaci miejscowej, czy też przerzutowej, może różnić się morfologicznie od postaci pierwotnej. Dlatego dobrze, żeby, o ile to możliwe, zweryfikować histopatologicznie nową zmianę, ponieważ może to wpływać na wybór nowej metody leczenia. Zmiany mogą dotyczyć zarówno statusu receptorowego (ER/PGR), jak i receptora HER-2.

Miejscowy nawrót choroby

Rak nawrotowy miejscowy pojawia się w miejscu blizny pooperacyjnej lub w bliskim sąsiedztwie pierwotnego ogniska raka, czy to w tkankach miękkich czy w węzłach chłonnych. Najczęstszymi objawami są: pojawienie się nowego guzka w piersi, zmiana struktury skóry piersi (w tym miejscowe pogrubienie, zaczerwienienie), zmiana wyglądu piersi lub brodawki sutkowej, guzek w ścianie klatki piersiowej w miejscu blizny. Zawsze, jeżeli pomiędzy wizytami kontrolnymi pojawią się niepokojące objawy, pacjent powinien je skonsultować ze swoim onkologiem. Onkolog, o ile będzie taka potrzeba, poza badaniem fizykalnym, zleci jeszcze dodatkowe badania obrazowe, jak np. USG piersi czy blizny bądź mammografię. Jeżeli badania wykażą nieprawidłową zmianę, często wykonuje się ponownie biopsję celem weryfikacji histopatologicznej łącznie z profilem receptorowym i HER-2 komórek rakowych. Często w zależności od objawów wykonywane są także tzw. badania rozsiewowe, jak tomografia komputerowa czy scyntygrafia kości celem wykrycia potencjalnych przerzutów. Jeżeli mamy do czynienia wyłącznie z chorobą zlokalizowaną regionalnie możemy zastosować ponowne leczenie operacyjne, leczenie systemowe czy też radioterapię.

Rak zaawansowany

Z rakiem zaawansowanym mamy do czynienia, jeżeli komórki rakowe pojawią się w odległych narządach, takich jak np. mózg, płuca, wątroba czy kości. Są to najczęstsze miejsca przerzutów raka piersi. Mówimy wtedy o chorobie przerzutowej bądź raku piersi w IV stopniu zaawansowania. Rak w danym stopniu zaawansowanym może być chorobą wyjściową, czyli w czasie rozpoznania raka piersi obecne już są przerzuty w innych miejscach albo może manifestować się jako nawrót pierwotnie wyleczonego raka piersi. Objawy, z którymi możemy się zetknąć w przypadku raka przerzutowego, zależą od miejsca wystąpienia oraz zaawansowania procesu chorobowego. Mogą to być zaburzenia widzenia, bóle i zawroty głowy, kaszel, bóle kości, utrata apetytu i masy ciała. Jeżeli pojawią się takie objawy, musimy jak najszybciej poinformować o nich swojego lekarza, który zleci badania dodatkowe, takie jak MR (rezonans magnetyczny) mózgu czy TK (tomografię komputerową). Ważne jest, by nie lekceważyć pierwszych niepokojących sygnałów.

Leczenie raka zaawansowanego

Aktualnie raka zaawansowanego uważa się za chorobę przewlekłą, którą możemy leczyć, ale w zdecydowanej większości przypadków nie da się jej wyleczyć całkowicie. Nie stosujemy już tutaj leczenia o działaniu miejscowym, ale leczenie systemowe, czyli takie, które zadziała na cały organizm. Dzięki dostępnym aktualnie terapiom staramy się zatrzymać bądź cofnąć jak najbardziej się da obecność i wielkość przerzutów. Jeżeli mamy do czynienia z rozsiewem raka hormonozależnego to możemy osiągnąć wielomiesięczne lub wieloletnie zatrzymanie postępu choroby dzięki hormonoterapii lub nowoczesnemu leczeniu opartemu na mechanizmie hamowania kinazy 4/6 zależnej od cyklin, a dostępnemu jako leczenie refundowane w Polsce. W przypadku raków trójnegatywnych leczeniem z wyboru jest chemioterapia. Natomiast raki HER2-dodatnie leczymy chemioterapią w połączeniu z leczeniem ukierunkowanym molekularnie (anty-HER2). W przypadku raka przerzutowego bardzo ważna jest ścisła współpraca z prowadzącym onkologiem oraz stosowanie się do jego zaleceń. Poza stosowanym leczeniem onkologicznym można zaproponować pacjentowi także tzw. leczenie wspomagające, które może pozytywnie wpłynąć na odległe rokowanie.

W trakcie leczenia będą wykonywane kontrolne badania obrazowe, żeby mieć aktualny podgląd choroby. Jeżeli w badaniu zostanie stwierdzona progresja choroby, czyli powiększenie się istniejących zmian lub pojawienie się nowych, to lekarz najprawdopodobniej zmieni dotychczasowe leczenie. Zdarza się tak, że kolejne klony komórek nowotworowych stają się odporne na stosowaną terapię. Nie jesteśmy w stanie określić, kiedy może to nastąpić, czasami takie wnioski można wysnuć w trakcie pierwszej kontroli, a czasami mogą minąć miesiące czy lata. Najlepsze rokowanie, co do leczenia choroby przerzutowej mają raki hormonozależne, duży postęp w leczeniu uzyskano także w rakach HER2-dodatnich dzięki terapii celowanej. Najmniej do zaoferowania aktualnie mamy w raku trójnegatywnym, ale i tu trwają intensywne badania nad skutecznością immunoterapii w tej grupie chorych. Zawsze poza dostępnym leczeniem refundowanym, warto porozmawiać z lekarzem o możliwości leczenia w badaniach klinicznych.

Zaawansowany rak piersi – i co dalej?

Aktualnie podejście do leczenia zaawansowanej choroby nowotworowej jest takie, jak do leczenia choroby przewlekłej. W większości przypadków nie jesteśmy w stanie wyleczyć pacjenta, ale naszym celem jest jak najlepsza kontrola choroby przy zachowanej zadowalającej jakości życia. Zdarzają się przypadki całkowitej regresji zmian przerzutowych, najczęściej u osób, u których przerzutów jest mało i są niewielkich rozmiarów. W trakcie terapii i wizyt kontrolnych warto mówić o swoich obawach lekarzowi prowadzącemu, zadawać pytania oraz poprosić w odpowiednim dla siebie momencie o wsparcie psychoonkologa, który posiada duże doświadczenie w pomocy chorym onkologicznym. Poza aspektem leczenia choroby, należy dbać o zachowanie jak najlepszej jakości życia, a jeżeli jesteśmy na siłach, to w miarę możliwości kontynuować czy to pracę zawodową, czy swoje hobby. Choć choroba stanowi spore wyzwanie, warto znaleźć czas dla siebie, zadbać o to, by korzystać z życia i robić to, co sprawi radość i przyjemność.

PL2208303155
PL2209216090