Praca zawodowa i wsparcie socjalne

Pamiętaj o tym, że nie masz obowiązku informować pracodawcy ani współpracowników na temat swojego stanu zdrowia. Niemniej taka rozmowa z pracodawcą, na pewnym etapie diagnozy czy też już samej choroby może okazać się bardzo pomocna zarówno dla Ciebie, jak i Twoich współpracowników. Jak pokazują wyniki raportu przeprowadzonego w ramach kampanii, na rozmowę z pracodawcą na temat choroby, zdecydowało się 97% ankietowanych pacjentek (materiały do pobrania)¹. Przez rozmowę z pracodawcą zastanów się nad takimi kwestiami, jak:

• Kultura i zwyczaje panujące w Twoim miejscu pracy – czy jest to duże i formalne środowisko, czy też mniejsza grupa zżytych ze sobą osób? Czy spotkaliście się wcześniej w zespole z przypadkami osób, które chorowały na raka bądź inne choroby? Jak pracodawca postępował w ich przypadku? Jak te doświadczenia mogą przydać się Tobie?
• Jak wiele informacji chcesz ujawnić – pamiętaj, że nikt nie ma prawa wymagać w miejscu pracy szczegółowych informacji na temat stanu Twojego zdrowia. To Ty decydujesz, jak wiele, komu i kiedy chcesz powiedzieć. W przypadku konieczności dostosowania miejsca pracy, zakresu obowiązków do Twoich potrzeb i planu leczenia – rozmowa na temat Twojego stanu zdrowia z pracodawcą czy działem kadr/HR – będzie konieczna, ale to Ty decydujesz o zakresie udzielanych informacji dotyczących tzw. danych wrażliwych, jakimi są na pewno informacje o Twoim zdrowiu.
• Z kim rozmawiać – prawdopodobnie w pierwszej kolejności z przełożonym oraz działem kadr. W następnym kroku, jeśli np. konieczne okaże się wprowadzenie zmian w Twojej codziennej pracy czy też zakresie obowiązków, właściwe będzie poinformowanie członków zespołu.
• Wyznaczaj granice i oczekiwania – może się okazać, że konieczne będzie nie tylko sprecyzowanie Twoich oczekiwań, ale także jasnych dla wszystkich granic dotyczących np. twojego możliwego zaangażowania w pracę, wyjazdów poza miejsce zamieszkania, angażowania w dodatkowe projekty. Jeśli coś wzbudza Twój niepokój czy obawy związane np. z nadmiarem obowiązków albo intensywnymi działaniami, które przypadają np. na czas leczenia i planowanego pobytu w szpitalu – informuj o tym i jasno komunikuj swoje potrzeby. Wszystkim będzie wtedy łatwiej planować pracę i zadania.

Pamiętaj też o tym, że pracujesz z innymi ludźmi, z których każdy może znaleźć się kiedyś w podobnej do Twojej sytuacji. Wzajemna życzliwość i zrozumienie pomogą zarówno Tobie, jak i pozostałym pracownikom.

Na początku choroby, w pierwszych tygodniach po diagnozie może być Ci trudno myśleć o czymś innym, niż stan Twojego zdrowia. Ale z biegiem czasu, jeśli stan Twojego zdrowia na to pozwala, a Ty oswoisz się z nową, trudniejszą rzeczywistością, możesz rozważyć łączenie pracy zawodowej z procesem leczenia. Kontynuacja aktywności zawodowej da Ci poczucie kontroli nad sytuacją i pozwoli na spełnianie się w ważnej dla Ciebie roli, innej niż rola osoby chorej. Przed ustaleniem planu pracy, warto zadać sobie, jak i pracodawcy pewne pytania np.

• Jaki jest rodzaj mojego nowotworu i na ile wpływa na moje codzienne funkcjonowanie?
• Czy moja choroba ma wpływ na funkcje poznawcze lub motoryczne?
• Czy często w ciągu dnia odczuwam skutki uboczne i jak długo się utrzymują?
• Jak często mam wizyty lekarskie i planowane pobyty w szpitalu?
• Czy moja odporność jest obniżona?
• W jakiej formie jestem zatrudniony i czy istnieje możliwość pracy zdalnej?

Ważne, abyś wiedziała, także w kontekście pracy zawodowej, jak dokładnie będzie przebiegała Twoja terapia. Pamiętaj, że współczesne leczenie raka piersi może mieć coraz mniej inwazyjny charakter i wykorzystuje nowoczesne metody lecznicze i technologie, które są lepiej tolerowane przez pacjentki niż kiedyś. Radioterapia (naświetlanie) trwa zwykle krótko, leki podawane są w różnych formach, także w postaci tabletek czy zastrzyków podskórnych, podanie dożylne leku w szpitalu nie wiąże się z wielodniowym pobytem na oddziale. Pamiętaj, aby rozmawiać z lekarzem także o Twoich planach zawodowych i życiowych i, jeśli jest to możliwe, wspólnie szukać takich rozwiązań terapeutycznych, które pozwolą Ci np. na łączenie aktywności zawodowej z leczeniem. Nie zapominaj jednak o zachowaniu umiaru i równowagi między pracą zawodową, a leczeniem.

Co do zasady, Kodeks Pracy uniemożliwia pracodawcy wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę z tytułu usprawiedliwionej nieobecności pracownika, jaką jest niewątpliwie choroba nowotworowa. Niemniej, w przypadku przedłużającej się nieobecności, spowodowanej zwolnieniem lekarskim, Kodeks Pracy pozwala na wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi z tytułu długotrwałej choroby i to bez okresu wypowiedzenia. Ustawodawca przewidział dwa odrębne okresy ochronne, które będą się różniły przede wszystkim okresem zatrudnienia u danego pracodawcy:

• Pierwszy z nich dotyczy pracowników, których niezdolność do pracy z powodu choroby trwa dłużej niż 3 miesiące i byli zatrudnieni u danego pracodawcy nie krócej niż 6 miesięcy.
• Drugi zaś dotyczy pracowników, których niezdolność do pracy z powodu choroby trwa dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku (182 dni bądź w roku kalendarzowym) oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące. Będzie to dotyczyło osób, które były zatrudnione u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy.

W przypadku choroby pracownikowi przysługuje wynagrodzenie przez 33 dni dla osoby, która nie ukończyła 50 lat lub przez 14 dni dla osoby, która ukończyła 50 rok życia. Za pozostały okres niezdolności do pracy z powodu choroby przysługuje zasiłek chorobowy, wypłacany przez ZUS, który może trwać maksymalnie 182 dni. Pracodawca nie może jednak zwolnić osoby, która stawiła się do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności. Ponadto przełożony ma w miarę możliwości obowiązek zatrudnić ponownie pracownika, który w okresie sześciu miesięcy od rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych przez pracownika zgłosi swój powrót do pracy niezwłocznie po ustaniu tej przyczyny. Więcej na temat przysługujących Ci świadczeń i zasiłków, w tym zasiłku chorobowego, rehabilitacyjnego, pielęgniarskiego czy renty z tytułu niezdolności do pracy bądź renty socjalnej – znajdziesz tu.

Aktualne informacje dotyczące ochrony pracownika podczas choroby znajdziesz na stronach www.zus.pl oraz www.nfz.pl.

Diagnoza choroby nowotworowej nie tylko zmienia Twoje życie, ale stawia Cię przed koniecznością zmiany i przeformułowania dotychczasowych priorytetów. Gdy w centrum twoich potrzeb znajdzie się, co naturalne w takiej sytuacji: zdrowie i życie, a także Twój dobrostan fizyczny i psychiczny może okazać się, że wykonywanie dotychczasowej pracy zawodowej nie będzie dalej możliwe. Dlaczego? Powodów może być wiele i każda pacjentka może podjąć taką decyzję ze względu na różne okoliczności. Czy to z uwagi na stan zdrowia, trudne warunki pracy, dojazdu, z powodu atmosfery panującej w zespole lub innych powodów. Ale jeśli nie chcesz bądź też nie możesz zrezygnować całkiem z aktywności zawodowej – zawsze możesz rozważyć inne scenariusze. Może będziesz wykonywała dotychczasową pracę jedynie na cześć etatu, w zmniejszonym wymiarze czasu pracy, może zajmiesz się zupełnie inną działalnością? To może być ten czas w Twoim życiu, kiedy Twoje dotychczasowe hobby może stać się częściowo dodatkowym zawodem. Możesz też wziąć udział, jeśli pozwala Ci na to stan Twojego zdrowia i sytuacja finansowa, w działaniach społecznych czy też wolontariacie. Wiele osób, które zmagają się bądź zmagały z chorobą nowotworową wspiera potem innych chorych dzieląc się swoją wiedzą i doświadczeniami jako wolontariuszki. Może jest to kierunek dla Ciebie?

Na dole naszej strony głównej https://zaawansowanyrakpiersi.pl/ znajdziesz kontakty do organizacji pacjenckich, które udzielą dodatkowych informacji na ten i nie tylko ten temat.

Jeszcze do niedawna pokutowało przekonanie, że połączenie pracy zawodowej z procesem leczenia onkologicznego jest po prostu niemożliwe. Co ciekawe, bardzo często ten pogląd był spowodowany problemami komunikacyjnymi w relacji lekarz-pacjent. Jeśli lekarz od razu oferuje możliwość zwolnienia, możesz wyjść z założenia, że na pewno jest ono Ci potrzebne, nawet jeśli wewnętrznie bardzo chciałabyś pozostać przy swoich obowiązkach, choć częściowo. Tymczasem, wystarczy, że zapytasz lekarza i wytłumaczysz, czym konkretnie się zajmujesz, a lekarz będzie mógł ocenić, czy warunki Twojej pracy są bezpieczne w danym momencie. Nawet jeśli powie, że nie teraz, zapytaj na następnej wizycie. Nie zniechęcaj się i stopniowo próbuj wracać do tego, co sprawia Ci przyjemność i jest dla Ciebie ważne. Zaplanuj, jeśli chcesz, pracę zawodową i leczenie, korzystając m. in. że wskazówek, które znajdują się na naszej stronie.

Długotrwałe leczenie może sprawić, że Twoje dotychczasowe obowiązki domowe staną się trudniejsze lub wręcz niemożliwe do wykonania. Kobiety, cierpiące na zaawansowanego raka piersi, często zgłaszają trudności z takimi czynnościami, jak noszenie zakupów, pokonywanie kilku pięter po schodach, odkurzanie i związane z nim przesuwanie mebli, np. stołu, schylanie się czy przyklękanie. Może zdarzyć się też, że będzie dla Ciebie trudnością przejście 100 metrów czy kąpiel i ubieranie się. Pamiętaj, aby nie bagatelizować sygnałów ostrzegawczych organizmu, jeśli coś sprawia Ci w danym momencie trudność, odłóż to na później bądź poproś o pomoc kogoś z najbliższego kręgu Ci osób. Prośba o wsparcie w takim momencie to naturalna kolej rzeczy, nie bój się jej sygnalizować.

Gorsze samopoczucie i osłabienie mogą spowodować, że trudniej będzie Ci się poruszać w dotychczasowych warunkach domowych. Ważne, żebyś w domu miała miejsce tylko dla siebie – może to być np. sypialnia. Powinien być to Twój azyl, w którym będziesz czuć się bezpiecznie i które będzie pozwalało Ci się wyciszyć i uspokoić w razie potrzeby. Skoro wspomnieliśmy o sypialni, warto pomyśleć o materacu odleżynowym, który kupisz w sklepie rehabilitacyjnym. NFZ w niektórych sytuacjach refunduje częściowo koszt jego zakupu, poproś swojego lekarza o wystawienie zlecenia na wyroby medyczne. Do ściany obok łóżka możesz przymocować specjalny uchwyt, ułatwiający podnoszenie się. Aby ułatwić sobie dostęp do leków, trzymaj je przy łóżku. Istnieją specjalne regulowane stoliki na kółkach, które wsuwają się pod łózko, dzięki czemu przysuniesz je bardzo blisko siebie. Reszta pomieszczeń w domu powinna pozwalać Ci na swobodne przemieszczanie się. Meble nie powinny mieć ostrych kantów ani zawierać elementów szklanych. Wskazane jest, aby meble znajdowały się pod ścianą, co zmniejsza ryzyko potknięcia. To samo tyczy się okablowania. Jeżeli nie możesz zmienić ich położenia, wystarczy że zakleisz je taśmą. Twoja łazienka również powinna być tak przystosowana, abyś mogła z niej samodzielnie korzystać na co dzień. Przy wannie i toalecie warto zainstalować specjalne uchwyty, a na dnie i przed wejściem do wanny czy prysznica umieścić antypoślizgowe maty. Pamiętaj też o tym, aby starannie odkładać rzeczy na miejsce, dzięki czemu nie będziesz miała problemu z ich ponownym znalezieniem. Jeżeli nie mieszkasz sama, poproś również domowników o utrzymywanie porządku.

Pamiętaj, że masz prawo czuć się źle. Twój organizm toczy walkę z bardzo trudnym przeciwnikiem, jakim jest zaawansowany rak piersi. To choroba, z którą zmagasz się nie tylko Ty, ale całe Twoje otoczenie, w tym bliscy. To naturalne, że w pewnym momencie nie będziesz miała już tyle sił, co przed chorobą. Ważne, aby wtedy jasno zakomunikować Twoim najbliższym, jakiej pomocy potrzebujesz. Mów otwarcie o tym, co jest dla Ciebie trudne i czego potrzebujesz od tych, którzy zadeklarowali pomoc. Ustalcie nowy harmonogram działania, dopasowany zarówno do Ciebie, jak i bliskiej Ci osoby. Ważne, żeby jednocześnie zachować swoją autonomię. Jeżeli masz siłę i ochotę coś zrobić, a Twoi opiekunowie zaczynają wyręczać Cię we wszystkim, odważnie postaw granicę, masz do tego pełne prawo.

Jeśli pracujesz i jesteś objęta ubezpieczeniem chorobowym, w trakcie leczenia onkologicznego przysługują Ci 182 dni zwolnienia lekarskiego.⁴ Może je wystawić lekarz prowadzący: chirurg lub onkolog bądź lekarz rodzinny. Będzie to dokument elektroniczny e-ZLA, który zostanie przekazany do Twojego pracodawcy. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy pracodawca nie ma swojego profilu PUE ZUS. Wtedy trzeba dostarczyć mu wydruk zaświadczenia, który lekarz wystawił elektronicznie.⁵

Gdy przebywasz na zwolnieniu lekarskim, tak, jak każdej osobie okresowo niezdolnej do pracy, przysługuje Ci wynagrodzenie za czas choroby. Wypłaca je pracodawca. Wynosi ono 80 proc. normalnej pensji.

Jeśli masz mniej niż 50 lat, pracodawca będzie wypłacać Ci takie wynagrodzenie w sumie przez 33 dni w roku. Jeżeli zaś ukończyłaś 50. rok życia, przez łącznie 14 dni w roku. Po tym czasie, przysługuje Ci zasiłek chorobowy wypłacany przez ZUS.⁴

Zasiłek chorobowy to świadczenie, które przysługuje osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym w przypadku niezdolności do pracy spowodowanej chorobą. Jest finansowany ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i wypłacany przez ZUS.

Jeśli nie ukończyłaś 50 lat, masz prawo do tego świadczenia od 34. dnia niezdolności do pracy, a jeżeli jesteś po pięćdziesiątce od 15. dnia (wcześniej płaci Ci pracodawca). Zasiłek chorobowy wynosi 80 proc. pensji może być wypłacany łącznie przez 182 dni. Podstawą do jego wypłaty jest zwolnienie lekarskie.⁴

Aby uzyskać zasiłek, nie musisz załatwiać żadnych formalności. Zajmie się tym pracodawca. Gdy zobaczy na swoim profilu PUE ZUS Twoje zaświadczenie lekarskie e-ZLA, złoży do ZUS wniosek o przysługujące Ci świadczenie. Jeśli pracodawca nie ma profilu na PUE ZUS, musisz mu wcześniej dostarczyć wydruk zaświadczenia, który lekarz wystawił Ci elektronicznie.

Świadczenie rehabilitacyjne to świadczenie, o które mogą się ubiegać osoby objęte ubezpieczeniem chorobowym, gdy po 182 dniach pobierania zasiłku chorobowego, nadal są niezdolne do pracy. Można z niego korzystać maksymalnie przez 12 miesięcy. Przez pierwsze 90 dni wynosi 90 proc. kwoty otrzymywanej do tej pory w ramach zasiłku chorobowego. Potem otrzymuje się 75 proc. tej sumy.

Aby dostać zasiłek rehabilitacyjny, musisz złożyć do ZUS wniosek o jego przyznanie. Możesz to zrobić już 6 tygodni przed zakończeniem zwolnienia lekarskiego. Dokładną informację o tym, jakie formularze trzeba wypełnić i ich wzory znajdziesz na stronie www.zus.pl w dziale świadczenia.

Zaświadczenie o stanie zdrowia (druk OL-9) wystawi Twój lekarz prowadzący, poproś go o to z wyprzedzeniem.

Decyzję o przyznaniu zasiłku rehabilitacyjnego wydaje oddział ZUS na podstawie opinii lekarza orzecznika (komisji lekarskiej ZUS).⁴

Zasiłek opiekuńczy to świadczenie, o które mogą ubiegać się osoby objęte ubezpieczeniem chorobowym, które muszą zaopiekować się chorym członkiem rodziny. Świadczenie przysługuje przez 14 dni w roku kalendarzowym i wynosi 80 proc. zasiłku chorobowego. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłaca je za każdy dzień opieki, także wtedy, gdy jest on wolny od pracy.

By otrzymać zasiłek opiekuńczy, trzeba złożyć wniosek o jego przyznanie do ZUS. Formularz (druk Z-15B) i więcej informacji można znaleźć na stronie www.zus.pl w dziale świadczenia. Decyzję o przyznaniu zasiłku wydaje oddział ZUS.⁶

Dodatek pielęgnacyjny z ZUS to świadczenie przysługujące chorym całkowicie niezdolnym do pracy i samodzielnej egzystencji, a także osobom, które ukończyły 75 lat. W tym pierwszym wypadku, by go uzyskać, trzeba złożyć wniosek do ZUS. Należy do niego dołączyć zaświadczenie o stanie zdrowia. Jego wzór (druk OL-9) jest dostępny na stronie www.zus.pl. Zaświadczenie wypełnia lekarz prowadzący, ale powinien to zrobić nie wcześniej niż miesiąc przed wypełnieniem wniosku. Dokumenty możesz złożyć osobiście lub przez pełnomocnika w dowolnej jednostce ZUS.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznaje dodatek pielęgnacyjny, jeśli lekarz orzecznik (komisja lekarska ZUS) w orzeczeniu stwierdzi, że osoba ubiegająca się o świadczenie jest całkowicie niezdolna do pracy i samodzielnej egzystencji.

W przypadku seniorów powyżej 75. roku życia stan zdrowia nie ma znaczenia, nie trzeba składać wniosku do ZUS. Dodatek jest przyznawany z urzędu.

Jeśli jesteś w bardzo trudnej sytuacji finansowej możesz ubiegać się o jednorazowy zasiłek celowy na zakup leków. Wniosek o jego przyznanie należy złożyć do najbliższego ośrodka pomocy społecznej lub ośrodka pomocy rodzinie. Wysokość świadczenia jest ustalana indywidualnie. Zwykle wynosi od kilkudziesięciu do stu kilkudziesięciu złotych.

Na zakup sprzętu rehabilitacyjnego i środków pomocniczych potrzebnych w powrocie do zdrowia i dobrego samopoczucia po operacji (np. klina przeciwobrzękowego czy protezy piersi) możesz uzyskać dofinansowanie. By je dostać potrzebne jest zlecenie na wyroby medyczne. Może je wystawić Twój lekarz, ale także pielęgniarka lub fizjoterapeuta. Aktualnie możliwe jest wystawianie elektronicznych wniosków bez konieczności ich osobistego potwierdzania w oddziale Narodowego Funduszu Zdrowia. Z takim dokumentem możesz udać się do punktu, który ma umowę z NFZ na realizację zaopatrzenia w wyroby medyczne. Są to najczęściej sklepy medyczne lub apteki. Masz prawo podzielić zlecenie na części i zrealizować je w różnych sklepach. Jeśli wybrany przez Ciebie produkt jest droższy niż limit refundacji możesz go wybrać i dopłacić różnicę w cenie z własnej kieszeni.⁹