Rak piersi i jego leczenie wpływają na Twój wygląd i postrzeganie własnej atrakcyjności jako kobiety, a codzienne rytuały pielęgnacyjne zastępujesz nowymi, związanymi z terapią?
Choroba nowotworowa nie oznacza rezygnacji z dbania o siebie. Zadowolenie z własnego wyglądu poprawi Twoje samopoczucie, kondycję emocjonalną i jakość życia, a dzięki temu wesprze także proces leczenia.
Po operacji amputacji piersi w wyniku usunięcia węzłów chłonnych dołu pachowego i jego okolic niekiedy pojawiają się problemy z prawidłowym krążeniem krwi żylnej i chłonki czyli płynu tkankowego spływającego do naczyń krwionośnych w ręce po operowanej stronie. Może to prowadzić do obrzęku limfatycznego. Pomaga mu zapobiec specjalny rodzaj masażu zwany automasażem lub drenażem limfatycznym. Wykonuje się go samodzielnie 1-2 razy dziennie począwszy od 10-14 doby po zabiegu (gdy rana operacyjna się zagoi).
Masaż limfatyczny polega na uciskaniu i głaskaniu z umiarkowaną siłą ręki po operowanej stronie. Wykonuje się go płaską stroną dłoni drugiej ręki, ruchem w kierunku serca. Masowana kończyna powinna być rozluźniona i umieszczona na klinie rehabilitacyjnym tak aby znajdowała się powyżej stawu barkowego. Można ją też oprzeć o ścianę. Zabieg nie powinien być bolesny. Dokładną instrukcję wykonania automasażu limfatycznego znajdziesz w broszurze, którą otrzymałaś przy wypisie do domu po operacji. Jeśli jej nie masz, poproś lekarza o skierowanie do poradni rehabilitacyjnej w celu uzyskania specjalistycznych wskazówek dotyczących sposobu prowadzenia automasażu.16
Po operacji należy nosić specjalny biustonosz. Pomaga on zapobiegać obrzękom spowodowanymi zatrzymaniem przepływu chłonki, nie ogranicza ruchów ręki i nie powoduje podrażnień skóry.
Stanik pooperacyjny powinien być miękki, delikatny w dotyku i najlepiej bezszwowy. Ważne też, żeby miał z przodu wygodne zapięcie (optymalnie na suwak) oraz zapewniające komfort i dobre podtrzymywanie, szerokie, regulowane ramiączka. Bielizna tego typu z reguły jest kompresująca. Dzięki temu lepiej chroni gojące się tkanki i wspiera ich regenerację.
W pierwszych kilku tygodniach po operacji nie dobiera się jeszcze silikonowej protezy piersi. Zamiast niej polecany jest tzw. priform, czyli tymczasowa proteza wykonana z miękkiego, delikatnego w dotyku materiału, która zapewni naturalny wygląd i nie podrażni skóry. Można ją nosić w kieszonce dowolnego biustonosza pooperacyjnego.17
Zwykle 4 tygodnie po operacji, blizny są już wygojone i można dobrać silikonową protezę piersi. To też czas na kupno nowego biustonosza.
Miseczki stanika dla amazonki muszą mieć kieszonki na silikonowe protezy zewnętrzne. Ważne też, by ramiączka były miękkie i szerokie, a pas na dole dobrze podtrzymywał biust.
Krój miseczki powinien być dopasowany do kształtu protezy. Dzięki temu ta ostatnia dobrze leży, nie przesuwa się i wygląda naturalnie. Z przodu, między piersiami, materiał ma przylegać do ciała. Jeśli odstaje, prawdopodobnie miseczki są za duże. Taśma pod biustem powinna być wygodna, ale niezbyt luźna. Gdy przesuwa się do góry lub proteza przemieszcza się przy ruchu, należy wybrać stanik o mniejszym obwodzie. Trzeba także zwrócić uwagę na ramiączka. W żadnym wypadku nie mogą one wżynać się w ramiona.
Po operacji rekonstrukcji piersi podstawa to wygodny biustonosz kompresujący. Wraz z pasem kompresującym wspomaga on gojenie się tkanek oraz zapobiega przesuwaniu się ekspandera i implantu.17
Skutkiem ubocznym chemioterapii jest osłabienie włosów, które zazwyczaj stają się cienkie, suche i ułamują się tuż przy skórze. Niestety na razie lekarze nie znają sposobu, by temu zapobiec. Co więc można zrobić?
Przed rozpoczęciem chemioterapii wybierz się do fryzjera. Krótkie włosy zwykle wydają się nieco grubsze i gęściejsze. Poza tym w okresie przejściowym mniej rzucają się w oczy.
Staraj się używać tylko łagodnych szamponów, a najlepiej specjalnych preparatów przeznaczonych dla osób z chorobą nowotworową. Zamiast grzebieniem czesz się miękką szczotką. Nie używaj suszarki, lokówki ani prostownicy. Zrezygnuj z farbowania.
Jeśli większość włosów wypadnie, zadbaj o skórę głowy. Stosuj delikatne i nawilżające preparaty do mycia (chemioterapia działa wysuszająco), a przed wyjściem na słońce krem z filtrem UV. Dodatkowo osłaniaj głowę chustką lub turbanem.
1-2 miesiące po zakończeniu leczenia włosy zwykle zaczynają odrastać. Jeśli w tym czasie, swędzi Cię skóra głowy, zastosuj nawilżającą odżywkę.18
W sklepach internetowych jest wiele rodzajów turbanów. Jeśli chcesz dobrze wyglądać, a nie lubisz dużo czasu spędzać przed lustrem, możesz wybrać model od razu ukształtowany, gotowy do założenia. Oferowane kroje są bardzo urozmaicone: kobiece, fantazyjne, sportowe. Do nakrycia głowy często dołączane są do szarfy czy daszki, które ułatwiają różne stylizacje. Alternatywą do gotowych turbanów są modele do samodzielnego wiązania. Większość z nich jest wyposażonych w gumkę z tyłu stabilizującą materiał na głowie i długie końcówki, które ułatwiają wiązanie. Te ostatnie można motać na wiele sposobów, np. z tyłu niczym koński ogon, zalotnie z boku, tradycyjnie z przodu. Tego typu nakrycia głowy zwykle są uszyte z miękkiego, rozciągliwego, łatwo układającego się materiału.
Turban można też zrobić ze zwykłego dużego szala. Ważne, żeby tkaniny była miękka i przyjemna oraz miała ładny wzór i/lub zdecydowany kolor. W Internecie znajdziesz wiele instruktażowych filmów ze sposobami na efektowne motanie turbanów.
Niektóre kobiety zamiast turbanu czy chusty, wolą nosić perukę. Narodowy Fundusz Zdrowia dofinansowuje ten zakup pacjentkom onkologicznym. Poproś lekarza o wystawienie zlecenia na refundację, (aktualnie istnieje możliwość wystawienia elektronicznego wniosku, który nie wymaga potwierdzenia w oddziale Narodowego Funduszu Zdrowia. Wystawienie wniosku jest możliwe co rok jeśli istnieje taka potrzeba) i idź się do salonu perukarskiego, który ma podpisaną umowę z funduszem. Możesz wybrać perukę przypominającą Twoje włosy (w kolorze, długości, fryzurze) lub zupełnie inną. Do wyboru masz tańsze modele z włosów syntetycznych i droższe z naturalnych. Jedne i drugie często wyglądają jak prawdziwe. Syntetyczne mają różne kolory oraz długości. Naturalne są dłuższe i mniej urozmaicone kolorystycznie, ale można je podcinać i farbować.
Niestety ceny peruk często przekraczają kwotę refundacji i różnicę trzeba dopłacić. Jeśli Cię na to nie stać, możesz skorzystać z programu „Daj włos!” Fundacji Rak’n’Roll”, w ramach którego osoby w trakcie leczenia onkologicznego mogą za darmo dostać perukę do wyboru syntetyczną lub naturalną.
(1) – Raport: „Pacjentki z zaawansowanym rakiem piersi w Polsce: wiedza na temat choroby, komfort życia i sytuacja zawodowa”; raport powstał w ramach kampanii: „Zaawansowany rak piersi. Wiem więcej!”, Warszawa, październik 2020, https://zaawansowanyrakpiersi.pl/wp-content/uploads/2021/06/NOVARTIS_Raport_Zaawansowany_Rak_Piersi_PL2010095081.pdf, dostęp: 18.06.2021
(2) Poradnik „Zaawansowany rak piersi. Wiem więcej”, Konsultacja merytoryczna Poradnika:
dr hab. n. med. Barbara Radecka, prof. UO – onkolog kliniczny – Rozdziały 1-9, Adrianna Sobol – psychoonkolog, Fundacja OnkoCafe – Razem Lepiej – Rozdziały 10-16, Wydanie 2021, https://zaawansowanyrakpiersi.pl/wp-content/uploads/2021/06/Poradnik-npdst.-Kampanii-Zaawansowany-Rak-Piersi.-Wiem-wiecej_PL2102220961.pdf, dostęp: 18.06.2021.
(3) Opracowane na postawie https://www.infor.pl/prawo/praca/rozwiazanie-umowy/2949627,Choroba-pracownika-a-zwolnienie-z-pracy.html [dostęp: 26.04.2021]
(4) Świadczenia w razie choroby, zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy, https://www.zus.pl/documents/10182/167561/%C5%9Awiadczenia+w+razie+choroby.+Zasi%C5%82ek+chorobowy%2C+%C5%9Bwiadczenie+rehabilitacyjne%2C+zasi%C5%82ek+wyr%C3%B3wnawczy/eda06c3e-5b72-4d16-82b6-fc8cb1b3f155, [dostęp: 26.04.2021]
(5) Zus.pl, https://www.zus.pl/ezla, [dostęp: 26.04.2021]
(6) Zasiłek opiekuńczy, https://www.zus.pl/swiadczenia/zasilki/zasilek-opiekunczy/prawo-do-zasilku-i-okres-przyslugiwania [dostęp: 26.04.2021]
(7) Dodatek pielęgnacyjny, https://www.zus.pl/swiadczenia/dodatki-do-swiadczen-emerytalno-rentowych/dodatek-pielegnacyjny, [dostęp: 26.04.2021]
(8) Zasiłek celowy w 2021 roku – ile wynosi i jak go dostać?, https://www.infor.pl/prawo/pomoc-spoleczna/zasilki/5169467,Zasilek-celowy-w-2021-r-ile-wynosi-i-jak-dostac.html [dostęp: 26.04.2021]
(9) Nfz.gov.pl, https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/zalatw-sprawe-krok-po-kroku/jak-zrealizowac-zapotrzebowanie-na-srodki-pomocnicze-i-ortopedyczne/, [dostęp: 26.04.2021]
(10) Na podstawie:
dr n. med. Dominika Wnęk, dietetyk. „Żywienie w chorobie nowotworowej” https://www.mp.pl/pacjent/dieta/niedozywienie/107811,zywienie-w-chorobie-nowotworowej [dostęp: 26.04.2021], mgr Małgorzata Solecka, dietetyk „Jak powinien odżywiać się pacjent onkologiczny” https://www.zwrotnikraka.pl/zalecenia-zywieniowe-w-trakcie-choroby-nowotworowej/ [dostęp: 26.04.2021]
(11) Na podstawie:
mgr Małgorzata Solecka, dietetyk „Immunożywienie – dieta immunomodulująca” https://www.zwrotnikraka.pl/immunozywienie-dieta-immunomodulujaca/, [dostęp: 26.04.2021]
(12) Na podstawie: Elwira Gliwska „Żywienie medyczne w onkologii”, https://alivia.org.pl/wiedza-o-raku/zywienie-medyczne-w-onkologii/, [dostęp: 26.04.2021]
(13) Na podstawie: Aleksandra Żyłowska-Mazgaj, dietetyk, technolog żywności, edukator „Dieta w czasie i po chemioterapii – jadłospis i zasady” https://www.poradnikzdrowie.pl/diety-i-zywienie/diety/dieta-w-czasie-i-po-chemioterapii-jadlospis-i-zasady-aa-fAuq-D3RH-fBsw.html , [dostęp: 26.04.2021]
(14) Na podstawie: Jarosław Gośliński, „Aktywność fizyczna a choroba nowotworowa” – https://www.zwrotnikraka.pl/aktywnosc-fizyczna-a-choroba-nowotworowa/ [dostęp: 10.05.202 1]
(15) Na podstawie: Jarosław Gośliński, „Rehabilitacja onkologiczna – informacje” – https://www.zwrotnikraka.pl/rehabilitacja-onkologiczna-informacje/ [dostęp: 10.05.2021]
(16) Na podstawie. Sylwia Rogalska „SOS po mastektomii, czyli automasaż limfatyczny”
http://www.badajpiersi.pl/475-sos-po-mastektomii-czyli-automasaz-limfatyczny [dostęp: 26.04.2021]
(17) Na podstawie:. Hanna Adamczak „Jaka bielizna po mastektomii”
http://www.amazonki.org.pl/docs/razem_nr_4.pdf [dostęp: 26.04.2021]
(18) Na podstawie: Jarosław Gośliński „Włosy po chemioterapii”, https://www.zwrotnikraka.pl/wlosy-po-chemioterapii/, [dostęp: 10.05.2021]
Treści zawarte na stronie zostały skonsultowane przez ekspertów: lekarzy onkologów oraz psychologa .