Żywienie

Zadbaj, by w Twoim menu były wszystkie niezbędne składniki odżywcze w właściwych proporcjach. Pamiętaj, że w czasie choroby nowotworowej potrzebujesz więcej białka, które jest niezbędne w regeneracji organizmu i energii nieodzownej w walce o zdrowie.
Jedz dobrej jakości produkty mleczne, jaja, ryby i chude mięso. Stanowią one najlepsze źródło białka. Siłę i energię zapewnią Ci pełnoziarniste produkty zbożowe, zawierające węglowodany złożone oraz zdrowe tłuszcze. Te ostatnie znajdziesz w nieutwardzonych olejach roślinnych, rybach, nasionach i orzechach. Często sięgaj po warzywa i owoce, które są bogate w cenne dla zdrowia witaminy oraz minerały, a także sprzyjający dobremu trawieniu błonnik pokarmowy. Pij co najmniej 2 litry (najlepiej niegazowanej wody mineralnej) dziennie.

Jedz 4-5 niewielkich, dobrze zbilansowanych posiłków dziennie. Staraj się, by przerwy między nimi nie były dłuższe ni 3-4 godzin. Dzięki temu dostarczysz organizmowi wszystkich potrzebnych składników, ale nie będziesz czuła się przejedzona.¹⁰

Włącz do diety produkty bogate w wielonienasycone kwasy tłuszczowe z grupy Omega-3, które wspierają odporność i mogą wpływać korzystnie na przebieg terapii. Dostarczają ich tłuste ryby morskie, oliwa z oliwek, oleje rzepakowy i lniany, awokado, nasiona słonecznika, pestki dyni, orzechy.

Jedz produkty obfitujące w substancje o działaniu antyoksydacyjnym. Neutralizują one wolne rodniki uszkadzające komórki i mają właściwości przeciwzapalne. Najważniejsze z nich to betakaroten oraz witaminy C i E. Ich dobrym źródłem są warzywa oraz owoce, zwłaszcza ciemnoczerwone i pomarańczowe: marchew, dynia, pomidory, morele, brzoskwinie, pomarańcze, porzeczki, truskawki, borówki, ciemne winogrona.

Unikaj słodyczy. Obecne w nich węglowodany proste mogą nasilić skutki uboczne leczenia onkologicznego: nudności, wymioty, zaparcia.

Zrezygnuj z żywności zawierającej substancje szkodliwe i o właściwościach kancerogennych. Nie jedz produktów, na których są ślady pleśni, a także wędzonych, długo grillowanych, smażonych w wysokiej temperaturze i sztucznie konserwowanych. Ogranicz spożywanie soli i alkoholu.¹⁰

Pilnuj, by w Twoim jadłospisie była odpowiednia ilość białka. Podczas choroby nowotworowej zapotrzebowanie organizmu na ten składnik znacznie wzrasta. To dlatego, że białko jest głównym budulcem organizmu, niezbędnym do odbudowy narządów zniszczonych przez nowotwór, a także regeneracji tkanek po leczeniu. Najlepiej przyswajalne jest białko pochodzące z produktów zwierzęcych: ryb, chudego mięsa, jaj oraz mleka i jego przetworów. Ryby i mięso gotuj lub piecz w folii, unikaj smażenia. Jeśli masz nietolerancję laktozy, zastąp mleko fermentowanymi produktami mlecznymi: kefirem, jogurtem, maślanką. Jedz też bogate w białko nasiona roślin strączkowych (soję, soczewicę, ciecierzycę, fasolę, groszek), a także orzechy i pestki. Proporcja białek pochodzenia zwierzęcego i roślinnego w Twojej diecie powinna wynosić 1:1. Jeśli jednak źle tolerujesz strączki (masz po nich bóle brzucha, wzdęcia, biegunki, zaparcia), czasowo wyeliminuj je z diety, a potem wprowadzaj stopniowo obserwując reakcje organizmu. Zapytaj swojego lekarza czy w ośrodku onkologicznym, w którym się leczysz istnieje możliwość konsultacji z dietetykiem, który pomoże ustalić Ci indywidualny plan żywieniowy.¹⁰

Odpowiednią dietą możesz wspomóc siły obronne organizmu. Jedz dużo warzyw i owoców. Dostarczają one witaminy C oraz prowitaminy A (betakaroten), które są silnymi antyoksydantami zwalczającymi wolne wodniki. Tę pierwszą znajdziesz np. w owocach jagodowych, czarnych porzeczkach, cytrusach, natce pietruszki, warzywach kapustnych. Drugą m.in. w marchwi, dyni, morelach, czerwonej papryce, pomidorach, brokułach i szpinaku.

Sięgaj po nabiał, czyli mleko i produkty mleczne oraz jaja. Są one dobrym źródłem witaminy A, która również ma właściwości antyoksydacyjne. Zawierają ponadto wspierające odporność witaminy D, E oraz z grupy B.  

Dbaj, by w Twoim menu obecne były tłuste ryby morskie, oliwa z oliwek i oleje roślinne. Dobrą przegryzką będą nasiona słonecznika, pestki dyni oraz orzechy. Wszystkie te produkty zawierają one cenne dla odporności wielonienasycone kwasy tłuszczowe z grupy Omega-3 oraz witaminę E, która jest kolejnym silnym antyoksydantem.¹¹ W czasie leczenia onkologicznego nie powinno się jeść grejpfrutów, granatów, pomelo ani spożywać soków z nich przygotowanych.

Anemia, czyli niedobór krwinek czerwonych i hemoglobiny to częsty problem u kobiet z nowotworem. Do wystąpienia niedokrwistości mogą przyczynić się m.in. chemioterapia i radioterapia. Objawami choroby mogą być silne zmęczenie, osłabienie, zawroty głowy, zaburzenia koncentracji, duszności, arytmia serca, blada skóra. Nie należy ich lekceważyć, gdyż nieleczona anemia jest niebezpieczna, utrudnia też terapię onkologiczną. Jeśli zatem masz symptomy, które wskazujące na niedokrwistość, koniecznie skonsultuj się z lekarzem. By potwierdzić diagnozę skieruje Cię na badanie krwi i zdecyduje o dalszym postępowaniu, uwzględni przy tym w sposób indywidualny Twoje samopoczucie oraz zaawansowanie choroby.  Może podjąć decyzję o konieczności zastosowania preparatów żelaza, kwasu foliowego, witamin z grupy B. Czasem możliwe jest zastosowanie preparatów erytropoetyny, która przyczynia się do powstawiania i wzrostu erytrocytów w szpiku kostnym. Przetoczenie krwi może być konieczne, jeśli wcześniejsze sposoby rozwiązania tego problemu zawiodły. Często jednak nie jest to w ogóle potrzebne. 

W czasie terapii onkologicznej wsparciem może być żywność specjalnego przeznaczenia medycznego. Są to środki spożywcze, których zadaniem jest zaspokojenie bieżącego zapotrzebowania organizmu na białko, energię oraz inne ważne składniki odżywcze. Dostępne są preparaty kompletne i niekompletne. Te pierwsze zawierają wszystkie niezbędne makro- i mikroskładniki w takich ilościach, że mogą zastępować posiłek. Drugie stanowią jedynie jego wartościowe uzupełnienie.

Dietetyczne środki specjalnego przeznaczenia lekarz może Ci zalecić, jeśli w wyniku utraty apetytu, uporczywych biegunek, częstych wymiotów czy innych dolegliwości będących skutkiem ubocznym leczenia, a niekiedy stresu, Twoja masa ciała zaczyna spadać i grozi Ci niedożywienie.
Preparaty mają postać napojów, które najlepiej smakują schłodzone. Należy je pić je powoli, by nie zwiększać ryzyka nieprzyjemnych dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Na bazie preparatów można też przygotowywać posiłki, wzbogacając w ten sposób ich wartość odżywczą.¹²

Możesz złagodzić dolegliwości będące skutkami ubocznymi leczenia. Jeśli masz mdłości, jedz 5-6 małych posiłków dziennie (pusty żołądek nasila problemy). Wybieraj produkty i dania, które lubisz, ale unikaj aromatycznych oraz intensywnych smakowo. Dbaj, by twoja dieta była lekkostrawna. Pieczone jabłko, naturalny jogurt czy sucharek rzadko wywołują dolegliwości.   

Jeśli dokuczają Ci biegunki, dużo pij, by uniknąć odwodnienia organizmu. Dodatkowym wparciem będą preparaty z elektrolitami. Jedz małe porcje ale często. Sięgaj po żywność bogatą w sód i potas: banany pomidory, ziemniaki.

Unikaj produktów obfitujących w błonnik, mleka z laktozą, tłustych oraz smażonych dań, a także napojów gazowanych i słodzonych (także słodzikami).¹³