Materiał skonsultowany przez dr n. med. Bogumiłę Czartoryską-Arłukowicz
onkolog kliniczny
Białostockie Centrum Onkologii
Poznaj swoje prawa
Każdy pacjent w Polsce ma określone niezbywalne prawa. Warto wiedzieć więcej na ten temat, gdyż znajomość przysługujących praw może mieć znaczący wpływ na komfort pacjenta oraz sam proces leczenia. Dzieje się tak zwłaszcza w przypadku pacjentów onkologicznych, gdy terapia zaplanowana jest na wiele miesięcy i wymaga maksymalnego zaangażowania zarówno personelu medycznego, jak i pacjenta. Dowiedz się, jakie masz prawa i o czym możesz decydować w czasie leczenia.
Prawa pacjenta – dlaczego tak ważna jest ich znajomość?
Pacjentom w Polsce przysługują prawa ściśle określone m.in. przez Ustawę z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1876). Ich znajomość sprawia, że pacjent jest świadomy tego, w jakim zakresie może decydować o procesie leczenia i na jakie kwestie z tym związane ma wpływ. Pacjent, który zna swoje prawa, może aktywnie współpracować z lekarzem, a świadomość, że może podejmować decyzje odnośnie do leczenia sprawia, że ma poczucie wpływu na własne zdrowie, co w konsekwencji wpływa pozytywnie na cały proces leczenia i jego efekty.
Podstawowe prawa pacjenta
W Polsce pacjentom przysługują m.in. następujące prawa1:
1. Prawo do świadczeń zdrowotnych – w szczególności świadczeń diagnostycznych oraz leczniczych, które odpowiadają wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej;
2. Prawo do informacji – pacjent ma prawo do uzyskania od lekarza przystępnej informacji m.in. o swoim stanie zdrowia, rozpoznaniu choroby i dostępnych metodach leczenia, a lekarz ma obowiązek udzielenia takiej informacji, chyba że pacjent zażąda od lekarza, aby jej nie udzielał;
3. Prawo do tajemnicy informacji – osoby wykonujące zawód medyczny mają obowiązek zachować w tajemnicy informacje związane z pacjentem, w szczególności z jego/jej stanem zdrowia. Co do zasady, informowanie innych osób o stanie zdrowia nie jest możliwe bez zgody pacjenta;
4. Prawo do wyrażenia zgody na udzielanie świadczeń zdrowotnych – pacjent musi udzielić świadomej zgody na leczenie, na podstawie otrzymanych wcześniej, niezbędnych informacji;
5. Prawo dostępu do dokumentacji medycznej – każdy pacjent ma m.in. prawo wglądu do dokumentacji dotyczącej leczenia, może też upoważnić do tego wybrane osoby;
6. Prawo do zgłaszania niepożądanych działań produktów leczniczych – każde niekorzystne i niezamierzone działanie produktu leczniczego możesz zgłosić osobie wykonującej zawód medyczny (np. lekarzowi, pielęgniarce, farmaceucie), Prezesowi Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, lub podmiotowi odpowiedzialnemu za wprowadzenie produktu leczniczego do obrotu;
7. Prawo do poszanowania intymności oraz godności;
8. Prawo do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii lub orzeczenia lekarza – jeżeli opinia albo orzeczenie ma wpływ na prawa lub obowiązki pacjenta wynikające z przepisów prawa. Sprzeciw można zgłosić do Komisji Lekarskiej działającej przy Rzeczniku Praw Pacjent, za pośrednictwem Rzecznika Praw Pacjenta;
9. Prawo do poszanowania życia prywatnego oraz rodzinnego – przebywając w określonym podmiocie leczniczym, masz prawo do kontaktu z wybranymi przez siebie osobami oraz do odmowy kontaktu;
10. Prawo do opieki duszpasterskiej — w sytuacji pogorszenia się stanu zdrowia lub zagrożenia życia wskazane podmioty lecznicze mają obowiązek umożliwić Ci kontakt z duchownym Twojego wyznania;
11. Prawo do przechowywania wartościowych rzeczy w depozycie, gdy pacjent przebywa w określonym podmiocie leczniczym.
Jakie prawa mają pacjenci onkologiczni?
Prawa pacjenta onkologicznego są takie same jak ogólne prawa pacjenta. Oznacza to, że pacjent lub pacjentka, u których rozpoznano nowotwór, mają prawo zarówno do świadczeń zdrowotnych, jak i do informacji na temat swojego stanu zdrowia. W praktyce jest to równoznaczne z prawem do szukania i uzyskania informacji na temat choroby, dostępnych sposobów leczenia oraz rokowań. Pacjent onkologiczny ma również prawo do dzielenia się z lekarzem wiedzą, jaką uzyskał na temat swojej choroby z innych źródeł, w celu zweryfikowania informacji. Diagnoza – rak (w tym najczęściej diagnozowany nowotwór u kobiet w Polsce, czyli rak piersi) zazwyczaj sprawia, że pacjentka szuka sposobów, by oswoić się z chorobą i dowiedzieć się więcej na jej temat. Lekarz ma obowiązek odpowiedzieć na pytania i rozwiać wątpliwości. Pacjentka ma wówczas większe poczucie bezpieczeństwa, może też wspólnie z lekarzem decydować o przebiegu terapii.
Co zrobić w przypadku naruszenia praw pacjenta?
Jeśli masz poczucie, że w przypadku Twoim lub bliskiej osoby prawa pacjenta zostały złamane, możesz zgłosić to do Rzecznika Praw Pacjenta. We wniosku należy podać w szczególności Twoje dane osobowe (oznaczenie wnioskodawcy), oznaczenie pacjenta, którego praw sprawa dotyczy, oraz zwięzły opis sytuacji. Podpisany wniosek można przesłać pocztą na adres: ul. Młynarska 46, 01-171 Warszawa; e-mailem: kancelaria@rpp.gov.pl, albo poprzez platformę ePUAP.
Referencje:
PL2303316199